Luật Doanh nghiệp 2025 và quy định mới về chủ sở hữu hưởng lợi (CSHHL)
Ngày 17/6/2025, Quốc hội chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp số 76/2025/QH15. Đây được xem là một bước ngoặt quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam.
Ngay sau đó, ngày 30/6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 168/2025/NĐ-CP quy định về đăng ký doanh nghiệp. Tiếp nối, Bộ Tài chính cũng ban hành Thông tư số 68/2025/TT-BTC ngày 01/7/2025, hướng dẫn chi tiết biểu mẫu và thủ tục áp dụng cho cả doanh nghiệp và hộ kinh doanh.
Theo quy định mới, từ ngày 01/7/2025, mọi doanh nghiệp bắt buộc phải kê khai và công khai thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp (CSHHL) khi thực hiện thủ tục đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh. Việc này sẽ được triển khai thống nhất trên phạm vi toàn quốc.
Chủ sở hữu hưởng lợi – Khái niệm và ý nghĩa pháp lý
Khái niệm chủ sở hữu hưởng lợi được ghi nhận lần đầu tại Luật Phòng chống rửa tiền (PCRT) 2012, được củng cố tại Luật Phòng Chống Rửa Tiền (PCRT) 2022 và cụ thể hóa trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp 2025. CSHHL là cá nhân có quyền sở hữu thực tế vốn điều lệ hoặc có quyền chi phối đối với một pháp nhân.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp 2025 bổ sung các quy định rõ ràng về nghĩa vụ kê khai, thông báo, lưu giữ và cung cấp thông tin CSHHL. Đây là bước đi nhằm tăng cường tính minh bạch, hạn chế tình trạng “đầu tư núp bóng”, “đầu tư chui” và đồng bộ với quy định về phòng, chống rửa tiền.
Kinh nghiệm quốc tế và lợi ích đối với Việt Nam
Việc đăng ký thông tin CSHHL không phải vấn đề mới ở Việt Nam hay trên thế giới. Theo Báo cáo B-Ready 2024 của Ngân hàng Thế giới, trong số 50 quốc gia được khảo sát thì có 37 quốc gia đã có quy định bắt buộc đăng ký thông tin này. Việc thực hiện yêu cầu minh bạch sẽ giúp môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam được đánh giá cao hơn, từ đó thu hút thêm dòng vốn đầu tư nước ngoài và giảm chi phí giao dịch quốc tế.
Khó khăn trong thực tiễn triển khai
Trước khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp 2025 ra đời, trách nhiệm kê khai CSHHL đã được quy định tại Luật PCRT 2022. Tuy nhiên, việc triển khai còn nhiều hạn chế, doanh nghiệp chưa hiểu đầy đủ về trách nhiệm kê khai, thậm chí có sự nhầm lẫn rằng nghĩa vụ này chỉ áp dụng cho các tổ chức tài chính.
Luật mới đã khắc phục điểm yếu này bằng việc quy định cụ thể, rõ ràng hơn về nghĩa vụ kê khai và thông báo thông tin CSHHL. Đặc biệt, sau khi Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp ngày 17/6/2025, Chính phủ và Bộ Tài chính đã ban hành Nghị định 168/2025/NĐ-CP và Thông tư 68/2025/TT-BTC để hướng dẫn chi tiết, từ biểu mẫu đến quy trình áp dụng cho các loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân (công ty hợp danh, công ty TNHH hai thành viên trở lên, công ty cổ phần).
Các văn bản này còn hướng dẫn việc xác định đối tượng CSHHL trong trường hợp sở hữu gián tiếp, giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý xác định chính xác CSHHL thực sự.
Giảm gánh nặng hành chính, vẫn đảm bảo minh bạch
Một điểm đáng chú ý là cơ quan nhà nước đã cố gắng hạn chế chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Theo quy định tại Nghị định 168/2025/NĐ-CP và Thông tư 68/2025/TT-BTC:
• Doanh nghiệp thành lập trước ngày 01/7/2025: chỉ cần bổ sung thông tin CSHHL khi thực hiện thủ tục đăng ký thay đổi nội dung doanh nghiệp gần nhất, thay vì phải làm ngay khi luật có hiệu lực. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này cũng có thể chủ động thực hiện việc khai báo thông tin CSHHL luôn nếu muốn.
• Doanh nghiệp thành lập sau ngày 01/7/2025: phải kê khai thông tin CSHHL ngay khi đăng ký thành lập.
Việc đưa quy định về chủ sở hữu hưởng lợi vào Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) 2025 là bước tiến lớn trong quá trình hoàn thiện khung pháp lý về quản trị doanh nghiệp và phòng, chống rửa tiền. Đây không chỉ là yêu cầu nội tại của nền kinh tế minh bạch mà còn là điều kiện quan trọng để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập sâu rộng và thu hút đầu tư nước ngoài.
Thống kê trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiêp thì từ 01/7/2025 đến ngày 12/8/2025 có 62.887 doanh nghiệp có kê khai thông tin về CSHHL, trong đó có 22.394 doanh nghiệp thành lập mới và 40.493 doanh nghiệp đăng ký bổ sung thông tin. Điều này chứng minh rằng quy định pháp lý về CSHHL đã được triển khai rất tích cực trên thực tế.
