Trong nền kinh tế ngày càng phát triển, nhiều cá nhân và tổ chức băn khoăn khi lựa chọn giữa mô hình hộ kinh doanh và doanh nghiệp để khởi nghiệp. Vậy đâu là sự khác nhau cơ bản giữa hai loại hình này? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về bản chất, ưu điểm, nhược điểm và lựa chọn mô hình phù hợp nhất với nhu cầu kinh doanh của mình.
1. Khái niệm hộ kinh doanh và doanh nghiệp là gì?
1.1. Khái niệm hộ kinh doanh
Hộ kinh doanh cá thể không phải là một loại hình doanh nghiệp và có thể được hiểu là một mô hình kinh doanh có quy mô cá nhân hoặc hộ gia đình, được thành lập dựa trên những điều kiện và trình tự, thủ tục được pháp luật quy định và hộ kinh doanh tự chịu trách nhiệm hoàn toàn với hoạt động kinh doanh của mình.
Luật Doanh nghiệp năm 2020 không đưa ra định nghĩa cụ thể hộ kinh doanh là gì. Tuy nhiên, tại Điều 79 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP do Chính phủ ban hành ngày 04/01/2021 về đăng ký doanh nghiệp thì hộ kinh doanh cá thể có thể do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ.
Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.
Như vậy, hộ kinh doanh cá thể là do một tổ chức do một cá nhân hoặc một nhóm người gồm các cá nhân là công dân Việt Nam đã đủ độ tuổi theo quy định, có thể chịu trách nhiệm đầy đủ cho hành vi của mình hoặc một hộ gia đình làm chủ và chỉ được đăng ký kinh doanh dưới quy mô 10 người lao động và chịu trách nhiệm bằng chính tài sản của mình.
1.2. Khái niệm về doanh nghiệp
Doanh nghiệp là một tổ chức kinh tế được thành lập và hoạt động hợp pháp nhằm mục đích kinh doanh, thực hiện các hoạt động thương mại, sản xuất, cung ứng dịch vụ và tạo ra lợi nhuận. Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, trừ trường hợp doanh nghiệp tư nhân, và được pháp luật bảo hộ quyền lợi trong quá trình hoạt động.
Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam, doanh nghiệp được chia thành các loại hình cụ thể như:
- Doanh nghiệp tư nhân: Là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ, tự chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân của mình đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính.
- Công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH): Bao gồm công ty TNHH một thành viên và công ty TNHH hai thành viên trở lên. Chủ sở hữu chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.
- Công ty cổ phần: Là doanh nghiệp có số vốn điều lệ được chia thành các phần bằng nhau gọi là cổ phần. Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn đã góp và có quyền chuyển nhượng cổ phần.
- Công ty hợp danh: Là doanh nghiệp có ít nhất hai thành viên hợp danh cùng nhau kinh doanh và chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình. Ngoài ra, có thể có thành viên góp vốn chịu trách nhiệm hữu hạn.
2. Ưu điểm của hộ kinh doanh và công ty
2.1. Ưu điểm loại hình hộ kinh doanh
- So với công ty thì hộ kinh doanh có thủ tục thành lập tương đối đơn giản và không mất quá nhiều thời gian cũng như chi phí.
- Vì số lượng ít, chủ yếu là các thành viên trong cùng hộ gia đình nên quản lý dễ dàng.
- Không bị ràng buộc về vốn, hộ kinh doanh có thể kinh doanh với số vốn ít hay nhiều, vậy nên hộ kinh doanh có khả năng quay vòng vốn nhanh tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình kinh doanh.
- Hộ kinh doanh có thể đóng mức thuế khoán cố định theo hàng tháng do cơ quan thuế quyết định và lệ phí môn bài sẽ phụ thuộc vào doanh thu của từng năm mà không phát sinh bất kì chi phí nào.
2.2. Ưu điểm loại hình công ty
- Có tư cách pháp nhân (trừ doanh nghiệp tư nhân), có con dấu pháp nhân và được phép xuất hóa đơn đỏ.
- Không bị giới hạn về số lượng lao động và ngành nghề kinh doanh.
- Chủ sở hữu chỉ chịu trách nhiệm về phần tài sản đã góp vào công ty, chứ không phải lấy tài sản cá nhân để chịu trách nhiệm cho công ty (trừ doanh nghiệp tư nhân).
- Khả năng huy động vốn cao hơn so với hộ kinh doanh vì công ty có thể phát hành cổ phiếu, trái phiếu, tăng khả năng đi vay các tổ chức tín dụng và số thành viên góp vốn cũng cao hơn so với hộ kinh doanh.
- Được phép mở rộng kinh doanh như mở thêm chi nhánh hay địa điểm kinh doanh tại địa chỉ khác.
- So với các mô hình kinh doanh khác thì công ty sẽ được ưu đãi hơn về vay vốn.
- Công ty có nhiều người đại diện theo pháp luật và mỗi người sẽ chịu trách nhiệm theo pháp luật về một mảng nhất định.
3. Nhược điểm của hộ kinh doanh và công ty
3.1. Nhược điểm loại hình hộ kinh doanh
- Hộ kinh doanh cá thể không có tư cách pháp nhân, không có con dấu pháp nhân.
- Chủ sở hữu hộ kinh doanh cá thể phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình. Do đó mỗi một người chỉ được phép thành lập một hộ kinh doanh duy nhất, muốn thành lập hay muốn tham gia góp vốn hay thành lập công ty khi có nhu cầu thì phải giải thể hộ kinh doanh đang có.
- Hộ kinh doanh cá thể không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh như công ty.
- Do quy mô nhỏ, ít tạo được lòng tin cho khách hàng trong lần đầu hợp tác nên sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình huy động vốn từ bên ngoài hoặc trong việc mở rộng hoạt động kinh doanh.
- Số lượng lao động của hộ kinh doanh cá thể bị giới hạn không quá 10 lao động.
- Hộ kinh doanh không được xuất hoá đơn giá trị gia tăng (hóa đơn VAT), không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng nên nhiều khi sẽ hạn chế nguồn khách hàng đầu tư.
3.2. Nhược điểm loại hình công ty
- Thủ tục thành lập công ty phức tạp hơn, nộp hồ sơ đăng ký thành lập công ty tại Phòng Đăng ký kinh doanh Sở Kế hoạch và đầu tư.
- Công ty có cơ chế giám sát, quản lý nên loại hình công ty sẽ gặp ít nhiều khó khăn do quy mô lớn và phức tạp hơn hộ kinh doanh.
- Công ty có nghĩa vụ thuế nhiều hơn và phức tạp hơn khi phải đóng 04 loại thuế gồm: thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân.
- Thủ tục giải thể công ty cũng sẽ phức tạp và kéo dài hơn so với hộ kinh doanh.
4. Những điểm khác biệt cơ bản giữa hộ kinh doanh và công ty
Cả công ty và hộ kinh doanh cá thể đều là những loại hình tổ chức kinh tế được thành lập theo những trình tự, thủ tục nhất định theo quy định của pháp luật và đều có mục đích hoạt động là sinh lợi nhuận cho chủ sở hữu và các thành viên trong tổ chức.
Ngoài ra, công ty và hộ kinh doanh cá thể vẫn có những đặc điểm khác biệt như sau:
| Nội dung | Hộ kinh doanh | Công ty, doanh nghiệp |
| Đặc điểm chủ thể thành lập | Cá nhân, thành viên hộ gia đình là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 (quy định tại khoản 1 Điều 80 Nghị định 01/2021/NĐ-CP) | Các tổ chức, cá nhân đều có quyền thành lập và quản lý công ty tại Việt Nam theo quy định của pháp luật doanh nghiệp (Trừ những đối tượng được quy định tại khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp năm 2020) |
| Đặc điểm quy mô | Hộ kinh doanh cá thể có quy mô nhỏ (sử dụng dưới 10 lao động), việc kinh doanh phải được tiến hành tại một địa điểm cố định để đăng ký kinh doanh, có thể là nơi đăng ký hộ khẩu thường trú, nơi tạm trú hoặc địa điểm thường xuyên diễn ra hoạt động kinh doanh nhất.
Nếu buôn bán lưu động hoặc kinh doanh ngoài địa điểm đã đăng ký thì hộ kinh doanh phải thông báo cho cơ quan thuế, quản lý kinh doanh, … Hộ kinh doanh chỉ được kinh doanh một ngành, nghề như đã đăng ký và được ghi nhận trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh. |
Tại Điều 7 Luật Doanh nghiệp năm 2020, công ty được tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm; tự chủ kinh doanh và tự do lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; chủ động lựa chọn địa điểm kinh doanh; không bị giới hạn về quy mô và vốn; công ty được phép xuất khẩu, nhập khẩu; tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật lao động. |
| Số lượng lao động | Hộ kinh doanh cá thể giới hạn lao động không quá 10 người. | Số lượng lao động không bị hạn chế. Mỗi hình thức công ty sẽ có những yêu cầu khác nhau về số lượng thành viên. |
| Điều kiện kinh doanh | Hộ kinh doanh cá thể được thành lập khi thuộc vào một số trường hợp nhất định
Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối và những người bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động, làm dịch vụ có thu nhập thấp không phải đăng ký, trừ trường hợp kinh doanh các ngành, nghề có điều kiện. Các cá nhân, hộ gia đình khác có nghĩa vụ đăng ký hộ kinh doanh theo quy định tại khoản 1 Điều 87 Nghị định 01/2021/NĐ-CP. Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân và không có con dấu. |
Công ty bắt buộc phải đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật doanh nghiệp hiện hành tùy thuộc vào từng hình thức công ty
công ty phải có con dấu, được sử dụng trong trường hợp được pháp luật quy định hoặc các bên giao dịch có thỏa thuận về việc sử dụng con dấu. |
| Chế độ trách nhiệm | Cá nhân hoặc một nhóm người hoặc một hộ gia đình đăng ký hoạt động hộ kinh doanh chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh. | Hầu hết các công ty chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn góp vào công ty. Tùy từng hình thức công ty mà pháp luật quy định khác nhau. |
5. Nên lựa chọn hộ kinh doanh hay doanh nghiệp?
Việc lựa chọn mô hình hộ kinh doanh hay doanh nghiệp phụ thuộc vào quy mô, khả năng tài chính và định hướng phát triển của bạn:
- Hộ kinh doanh phù hợp cho:
- Những cá nhân hoặc gia đình muốn kinh doanh nhỏ lẻ.
- Hoạt động buôn bán đơn giản, ít rủi ro và không yêu cầu nhiều vốn.
- Doanh nghiệp phù hợp cho:
- Các cá nhân, tổ chức có định hướng kinh doanh lâu dài, chuyên nghiệp.
- Mô hình kinh doanh lớn cần mở rộng quy mô và huy động vốn hiệu quả.
Kết luận
Trên đây là những điểm khác nhau cơ bản giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Mỗi mô hình đều có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với từng nhu cầu và mục tiêu kinh doanh cụ thể. Trước khi quyết định lựa chọn, bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng về quy mô hoạt động, khả năng tài chính cũng như mức độ rủi ro để đảm bảo thành công cho hoạt động kinh doanh của mình.
Nếu bạn cần tư vấn chi tiết hơn hoặc hỗ trợ trong việc thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi!
Mọi thông tin xin liên hệ: ↓
Công ty Cổ phần Tư vấn và Dịch vụ Thuế Toàn Việt
Trụ sở chính: Số 63, Văn Tiến Dũng, Phường Tân An, Thành phố Buôn Ma Thuột, Tỉnh Đăk Lăk.
Email: toanphuc79@gmail.com
Website: www.thuetoanviet.vn
Hotline: 02623 550999 – 0262 3 754567
Điện thoại: 0905 805 605 – Giám Đốc: Nguyễn Phúc Toàn
0935 133 813 – Chuyên viên tư vấn: Nguyễn Thị Thanh Thảo
